به گزارش سینماپرس، پخش تبلیغات تلویزیونی در شبکه‌های دنیا(خصوصا شبکه‌های دولتی) اغلب بر اساس پروتکل نوشته‌شده‌ای اتفاق می‌افتد که صاحب شبکه را به رعایت آن موظف می‌کند اما اینکه رسانه ملی ما تا چه اندازه به رعایت این پروتکل‌ها خود را موظف می‌کند نکته‌ی قابل بحثی است که در نهایت به نظر می‌رسد به پاسخ منفی در این زمینه برسیم.
از عملکرد گذشته رسانه در قبال تبلیغ چای لاغری و کرم حلزون و تبلیغ انواع خوراکی‌های مضر که بگذریم، این روزها به پدیده جدیدی در تبلیغات تلویزیونی می‌رسیم که در روزهای کرونایی به شدت قابل بحث است؛ چراکه صداوسیما از یک طرف تبلیغ در خانه ماندن می‌کند و از سویی دیگر با تبلیغ خرید انواع کالاها در فروشگاه‌ها (از فرش گرفته تا کت و شلوار و ...) مردم را به خرید کالاهایی دعوت می‌کند که برای تهیه آنها حتما به حضور در محل نیاز است!

اما ماجرا صرفا به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ چراکه جریان بزرگ‌تری به نام «اسپانسر» در صداوسیما مدت‌هاست که محتوای برنامه‌های تلویزیونی را تهدید می‌کند و هرچه به جلوتر می‌رویم بیشتر و بیشتر ریشه می‌دواند.
وابستگی برنامه‌های تلویزیونی به اسپانسر در نوروز امسال به وضوح قابل مشاهده بود و این جریان که زمانی شاید به تبلیغ یک کالا یا خدمات محدود می‌شد پا را فراتر گذاشته و با تعیین مهمان‌های برنامه و آوردن چهره‌های جویای نام، در حقیقت تبلیغ آدم می‌کند!

حجم بالای تبلیغات به قیمت آزار مخاطب که بعضا از سوی صداوسیمایی‌ها هم با تایید و ابراز تاسف مواجه می‌شود، در نهایت این توجیه را به همراه دارد که برای تامین بخشی از هزینه‌های صداوسیما چاره‌ای جز پخش این تبلیغات نیست و رسانه ملی موظف شده که بخشی از درآمد خود را از این راه تامین کند.
اما پرسش جدی‌تر اتفاقا آنجایی مطرح می‌شود که پای اسپانسر به برنامه‌ها باز می‌شود و این اسپانسرها گاه در حد دلال‌های اقتصادی با آوردن چهره‌های جویای نام و یا بالعکس افراد مشهور به آنتن تلویزیون، سودهای کلانی را عاید خود و دیگری می‌کنند.  

و اینجاست که دقیقا طرح چنین پرسش‌هایی لازم و ضروری به نظر می‌رسد که آیا بر این ورودی و خروجی‌های مالی که بخشی از آن به بهانه دستمزد برای حضور در یک برنامه تلویزیونی به مهمان پرداخت می‌شود، نظارت کافی صورت می‌گیرد؟
و چرا رسانه ملی درباره محدوده مبالغی که یک تهیه‌کننده مجاز است به عنوان دستمزد برای حضور در یک برنامه تلویزیونی به مهمانان پرداخت کند، شفاف‌سازی نمی‌کند تا این شبهه‌ که سال‌هاست ذهن رسانه‌ها، کارشناسان و حتی بیننده‌ها را به خود معطف کرده است برطرف شود؟

خبرنگار بخش رسانه ایسنا برای یافتن پاسخ احتمالی این پرسش‌ها با یک استاد ارتباطات و دبیر شورای نظارت بر صداوسیما گفت‌وگو کرده است که اتفاقا هر دو زمانی با این رسانه‌ همکاری داشته‌اند.

** برخی صحنه را خریدند و برخی برای صحنه خریداری شدند!

سید محمدرضا خوشرو - استاد ارتباطات - در ابتدای صحبتش با تاکید بر اینکه «برای رسانه مخاطب مهم‌ترین سرمایه است»، ادامه داد: نکته مهمی که صاحبان رسانه باید به آن توجه کنند این است که هیچ چیز مهم‌تر از ماهیت و اعتبار رسانه وجود ندارد و مهمترین سرمایه هر رسانه‌ای مخاطبانش هستند. اگر رسانه‌ به واسطه مخدوش کردن یک‌سری از امور، مخاطبانش را از دست بدهد دیگر چیزی از آن باقی نمی‌ماند.

خوشرو اسپانسرینگ و حمایت مالی از فعالیت‌های رسانه را یکی از چالش‌های اصلی انواع رسانه‌ها دانست و افزود: در نظام بین‌الملل - چه در رادیو و تلویزیون و چه در سینما - قواعدی برای حضور اسپانسرها رایج شده است. رسانه‌ها برای رسیدن به استقلال و وابسته نبودن به دولت ها از طریق اسپانسرها تامین مالی می شوند. اما در عین حال برای این موضوع قواعدی وجود دارد تا حضور اسپانسر به رسانه آسیب نزند.

او با تصریح این مطلب که «متاسفانه همچنان فرهنگ اینگونه امور بین برنامه‌سازها و اسپانسرهای ما درست جا نیفتاده است»، متذکر شد: در چنین شرایطی اسپانسر می‌خواهد مرتب نامش برده شود و در دعوت مهمان‌ها، دخل و تصرف داشته باشد و بعضا برنامه‌سازها تمکین می‌کنند و اصول حرفه‌ای رسانه را زیر سوال می‌برند؛ این مساله هم به ضرر تامین‌کننده مالی است و هم برنامه‌ساز و درواقع یک بازی باخت باخت است.

خوشرو درباره برنامه‌های اخیر صداوسیما و حضور چهره‌هایی که بعضی صحنه را خریدند و بعضی دیگر برای صحنه خریداری شدند، گفت: قطعا قوانینی برای صداوسیما تعریف شده است اما بحث نظارتی و عدول از این قواعد و قوانین وجود دارد.
او افزود: رسانه‌های دیگر مثل خبرگزاری‌ها می‌توانند با نگاه انتقادی‌شان به این موضوع، آگاهی‌دهنده باشند و به اصلاح این مسائل کمک کنند.

این پژوهشگر و مدرس رسانه در عین حال افزایش آگهی‌های بازرگانی در تلویزیون را مربوط به شرایط اقتصادی کل کشور و به تبع آن مسائل مالی سازمان صداوسیمادانست و گفت: بر اساس ابلاغیه دولت بخش قابل توجهی از بودجه سازمان صداوسیما توسط این آگهی‌ها تامین می‌شود و در این شرایط که خیلی از برنامه‌ها هم متوقف شده‌اند طبیعتا رکود اقتصادی و فشارهابی وجود دارد اما می‌توان با تدبیر این شرایط را مدیریت کرد.
او در این زمینه مجموعه «پایتخت ۶» را مثال زد و گفت: در قسمت اول دو باکس آگهی پخش شد که انتقادهایی به دنبال داشت و بعد به یک باکس کاهش پیدا کرد. پخش دو نوبت اگهی میان یک سریال پرمخاطب برای بیننده آزاردهنده است و باید از قبل برایش تدبیری اندیشیده می‌شد.

** صداوسیما بهترین‌های موسیقی را معرفی کند

دبیر شورای نظارت بر صداوسیما دیگر فردی است که به پرسش‌های ایسنا درباره تاثیرات مخرب پخش بی‌رویه تبلیغات تلویزیونی و راه‌حل‌های احتمالی برای حل این مشکلات پاسخ داده است.

محمدحسین صوفی از  پخش آگهی‌های بازرگانی به عنوان یک معضل و مزاحم یاد کرد و افزود: اگر اعتبارات مورد نیاز سازمان صداوسیما از سوی نهادهای مسوول تامین شود، سازمان برای تامین هزینه‌هایش به آگهی‌های بازرگانی مراجعه نمی‌کند.

او با اشاره به قسمت اول سریال «پایتخت» که حجم بالای آگهی‌های بازرگانی‌اش انتقادهایی را به دنبال داشت، گفت: در قسمت اول این مجموعه تلویزیونی حجم تبلیغات آزاردهنده بود اما با تذکراتی که داده شد و پذیرش از سوی مدیران سازمان در قسمت‌های بعد تبلیغات کاهش پیدا کرد و این روند کاهشی تبلیغات باید در تمام برنامه‌ها ادامه داشته باشد.

صوفی درباره‌ی اسپانسرهای برنامه‌های صدا و سیما که این روزها اغلب برنامه‌ها را در دست دارند و محتوا و مهمانان را تعیین می‌کنند، گفت: این مشکل هم مربوط به تامین اعتبارات سازمان صداوسیماست. باید دولت، مجلس، سازمان صدا و سیما و  شورای نظارت بر سازمان، جلسه ای را تشکیل بدهند و هزینه‌های سازمان را در یک سال بررسی و برآورد کنند. هر سال بخشی از بودجه سازمان صداوسیما را دولت پرداخت می‌کند و بخشی دیگر از طریق تبلیغات و اسپانسرها تامین می‌شود. من پیشنهادم این است که هزینه‌های سازمان توسط دولت پرداخت و نیز در آمد حاصل از آگهی ها و اسپانسر ها به حسابی که توسط اعضای جلسه معین شده واریز شود تا صدا و سیما مجبور نشود برای تامین هزینه‌های مورد نیازش به اسپانسر و آگهی مراجعه کند.

 صوفی درباره‌ی وظایف متقابل صداوسیما گفت: رسانه ملی دو وظیفه مهم دارد؛ یکی اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی و دیگری ایجاد فضایی مفرح و شادی‌بخش است. در این شرایط که همه را دعوت به خانه‌نشینی می‌کنیم، یکی از محورهایی که مردم را به ماندن در خانه ترغیب می‌کند، برنامه‌های مفرح و شاد  و برنامه‌های آگاهی‌بخشی است.

او در عین حال بحران کرونا را تجربه‌ای نو دانست که هیچکدام از نهادها آمادگی مقابله با آن را نداشتند.   صوفی درباره این بحران گفت: بحران بیماری کرونا تجربه‌ای نو بود؛ نه تنها برای ما بلکه برای همه جهان؛ از این رو هیچکدام از نهادها آمادگی مقابله با آن را نداشتند و صداوسیما هم ۱۰ روز مانده به عید ناچار به تغییر کنداکتور شد. با این وجود به نظر می‌رسد رسانه ملی کم کم دارد به جایی که باید می‌رسد.

معاون پیشین صدا ادامه داد: رسانه ملی باید برنامه‌های مفرح خود را افزایش دهد و فقط به سریال‌ها توجه نکند. سازمان در حوزه اطلاع‌رسانی، خوب عمل کرده است. صدا و سیما چه در رادیو و چه در تلویزیون باید برنامه‌های سرگرم کننده و امیدآفرین را افزایش دهد.

صوفی در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره افرادی که به اسم خواننده در برنامه‌های تلویزیونی حاضر و تبلیغ می‌شوند، ضمن تاکید بر اینکه برخی از موسیقی‌های ارائه‌شده در رادیو و تلویزیون، موسیقی نازل است، گفت: رسانه ملی تولیدکننده هنر نیست بلکه بهره‌بردار و استفاده‌کننده از هنر است. بنابراین هنر و هنرمندان را نهادهایی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی پرورش می‌دهند و رسانه از آنها بهره می برد. اما یکی از آفت‌هایی که در رسانه ملی دیده می شود این است که سطح بعضی از موسیقی‌ها بسیار نازل است. سازمان صداوسیما لازم است تا در گزینش موسیقی دقت بیشتری داشته باشد و بهترین‌ها را در این حوزه معرفی کند.
او تاکید کرد: حتی اگر اسپانسر ها در این زمینه دخالتی داشته باشند و برخی را تحمیل کنند، سازمان صداوسیما باید تراز داشته باشد و از آن پایین نیاید.

صوفی که دبیر شورای نظارت بر سارمان صدا و سیما است با اشاره به عملکرد این شورا گفت: در سال‌های اخیر با تقویت بنیه کارشناسی، شورا نظارت  با سازمان صدا و سیما تعامل خوبی داشته و مساعدت‌ها و همکاری‌های خوبی صورت گرفته است. ما توانستیم نظرات کارشناسی و دقیقی نسبت به انواع تولیدات و عملکرد رسانه تهیه کنیم و در اختیار سازمان صداوسیما قرار دهیم. بخش قابل توجهی از این نظرات مورد عنایت و توجه قرار گرفته است؛ به ویژه در حوزه موسیقی. لذا در سال پیش‌رو ان‌شاءالله شاهد رونق بیشتری در حوزه موسیقی در رادیو و تلویزیون خواهیم بود.

معاون سابق صدا برای پشت سر گذاشتن بحران کرونا ابراز امیدواری کرده و افزود: ان‌شاءالله به برکت اعیاد بزرگی که در ابتدای سال پیش رو داریم مثل ولادت امام حسین(ع) و نیمه شعبان، مردم بتوانند با صبر و مقاومت آرامش را در آغوش بگیرند.

صوفی در پایان گفت: مردم باید به بدنه مدیریتی سازمان صدا و سیما و شورای نظارت اعتماد داشته باشند. در این شرایط که ما همه را دعوت به خانه‌نشینی می‌کنیم، تعداد قابل توجهی از نیروهای فکری کشور در جای جای  صدا و سیما شبانه روز مشغول هستند تا لحظات مفرحی برای مردم ایجاد کنند و در این ایام همراه آنان باشند.

*ایسنا